Derleyen: Betül Topaklı / Milliyet.com.tr – Her şey bundan altı yıl evvel eşi ve çocuklarıyla birlikte Avustralya’daki Wedge Adası’na tatile giden Tonya Illman’ın plajda bir şişe bulmasıyla başladı. Fakat kelam konusu bu şişe bildiklerimizden epeyce farklıydı. Çünkü içinde kağıda yazılmış bir not yer alıyordu. İşin ilginci yalnızca sinemalarda gördüğümüz şişenin içindeki notun gerçek hayatta da karşılığı vardı. Peki, 1886 yılında denize atılan bilinen en eski şişenin içinde ne yazıyordu?
Kabartmalı şişenin çok güzel bir manzarası olduğunu söyleyen Tonya Illman, “Sahilde yürüyüş yaparken bir şişe fark ettim. Eski bir şişeye benziyordu, kitaplığımda hoş duracağını düşünerek onu aldım. Şişeyi meskene götürür götürmez içindeki kağıda odaklandık. Kapağı olmayan şişenin birden fazla yeri kumla dolmuştu. Notu oğlumun kız arkadaşı çıkardı. Nemli olan not, iple sarılmıştı. Nemliliğini almak için onu bir mühlet sıcak fırında beklettik. Birkaç saat sonra yazılar daha okunaklı hâle geldi. Notu açtığımızda üzerinde çok silik bir Almanca el yazısıyla yazılmış yazılar olduğunu gördük” dedi.
AŞK MEKTUBU YAHUT ACİL DURUM DAVETİ DEĞİLDİ
Notta Almanca bir şey yazıyordu lakin yazanlar sinemalarda gördüğümüz üzere bir aşk mektubu yahut acil durum daveti değildi. Şişe, Alman Deniz Gözlemevi tarafından okyanus akıntılarını incelemek gayesiyle yürütülen uzun vadeli bir sürüklenme şişesi deneyinin bir kesimiydi. Bu şişeler, atıldıkları tarih ve yer, geminin ismi ve rotası hakkında bilgiler içeren notlarla, bulanın notu nereye ve ne vakit bulduğunu belirterek geri göndermesini içeriyordu.
BULUNAN EN ESKİ İLETİ ŞİŞESİ
Tonya ve eşi çabucak Batı Avustralya Müzesi ile bağlantıya geçti. Uzmanlar nottan yola çıkarak, şişenin 1886 yılında Galler Cardiff’den Endonezya Makassar’a giden bir gemiden atıldığını belirtti. Batı Avustralya Müzesi ve Alman Deniz Gözlemevi’nin uzmanları tarafından çağdaş harfler bulunduran kağıdın tarihlendirilmesi ve el yazısının tahlili yoluyla şişenin yaşı doğrulandı. Buna nazaran kelam konusu şişe şimdiye kadar bulunan en eski bildiri şişesi olarak kayıtlara geçti.
Alman gemilerinden okyanuslara binlerce şişe atıldığını söyleyen uzmanlar, “Her birinde kaptanın onu attığı tarih, koordinatlar, gemi ismi, seyahat rotası ve ana liman yazıyor. Tonya’nın bulduğu notta da bu bilgiler yer alıyordu. Geminin ismi Paula’ydı. Şişe, bir Alman Deniz Gözlemevi programının parçası” diyor.
12 HAZİRAN 1886’DA DENİZE ATILDI
Batı Avustralya Müzesi’nde Deniz Arkeolojisi Yardımcı Küratörü Dr. Ross Anderson, Almanya’da yapılan bir arşiv aramasında Paula gemisinin yepyeni Meteorolojik Günlüğü’nün bulunduğunu ve 12 Haziran 1886 tarihli bir girişin yani bir sürüklenme şişesinin atıldığını açıkladı. Yani günlükteki tarih ve koordinatlar, şişe mesajındakiyle tam olarak uyuşuyordu.
DENİZDE BULDUĞU ŞİŞEYİ MÜZEYE VERDİ
Şişeyle notu bir müzeye sergilenmesi için veren Tonya, şaşkınlığını şu sözlerle lisana getirdi: “Bu hayatımdaki en farklı şey oldu. 132 yıldır dokunulmayan şişe, eksiksiz durumdaydı. Yaşadıklarıma hâlâ inanamıyorum.”
UZUN MÜHLET DAYANMAYI BAŞARDI
Hemen çabucak hepimiz günümüzde irtibat kurmak ve ileti göndermek için WhatsApp ya da Instagram’ı kullansak da çoklukla sinemalarda gördüğümüz eski moda irtibat prosedürlerinden biri olan şişede ileti göndermenin uzun müddet dayanmayı başarması, kelam konusu klasik usullerin ne kadar kalıcı olabileceğini gözler önüne sermesi bakımından büyük ehemmiyet taşıyor.