Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Tarih Kısmı Araştırma Vazifelisi Buğra Terzi, yaptığı araştırmalar sonucunda Mustafa Kemal’in Çanakkale Cephesi’nde, 22 Ekim 1915 tarihinde verdiği taarruz buyruğunu ortaya çıkardı.
İNGİLİZLERİ BÜSBÜTÜN DENİZE DÖKMEK İSTEDİ
Terzi, “Mustafa Kemal’in bu fikri bilhassa 5’inci Ordu Karargahı’nda Liman Von Sanders tarafından kuşkuyla karşılanıyor. Bu aslında Liman Von Sanders ile Mustafa Kemal ortasındaki bir tartışma konusu” dedi. Bu buyruğun geri çekilen İngiliz birliklerini büsbütün denize dökmek emeliyle planlanmış ve kurgulanmış bir buyruk olması nedeniyle çok kıymetli.” dedi.
Emrin tarihi İngilizlerin tahliyesinden 2,5 ay evvel verildiğine dikkat çene Terzi, “Mustafa Kemal Bey tarihi bir fırsat görmüştü ve şayet bu türlü bir taarruz gerçekleştirilmiş olsaydı şu an biz Çanakkale Savaşları’nın bilhassa son kısmını, cephenin kapanışını çok farklı halde konuşuyor olabilirdik” diye konuştu.
Çanakkale Savaşları’nın üzerinden 109 yıl geçmesine karşın, yeni harp cerideleri gün yüzüne çıkmaya devam ediyor. ÇOMÜ İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Tarih Kısmı Araştırma Vazifelisi Buğra Terzi, yaptığı çalışma sırasında Anafartalar Kümesi Kumandanı Albay Mustafa Kemal Atatürk’ün İngilizlerin Anafartalar bölgesinde bir tahliye hazırlığında olduğunu gelen gözetleme raporları sonucunda keşfedip, 22 Ekim 1915 tarihinde verdiği fakat 5’inci Ordu Karargahı’nda Liman Von Sanders tarafından kuşkuyla karşılanan taarruz buyruğunu ortaya çıkardı. Ortaya çıkarılan bu buyruğun hem Türk tarihine hem de Çanakkale Savaşları literatürüne yeni bir şeyler kattığını belirten Araştırma Vazifelisi Buğra Terzi, ayrıyeten Mustafa Kemal Atatürk’ün biyografisi yazımındaki bir boşluğunda doldurduğunu söyledi.
TAHLİYE KONUSU TARTIŞMALI
Çanakkale Savaşları’nda İngilizlerin Anafartalar bölgesinden tahliyeleri konusunun bilhassa İngiliz tarih yazımıyla bir tartışma konusu olduğunu belirten Araştırma Vazifelisi Terzi, “Çünkü İngilizler bunu kusursuz bir muvaffakiyet olarak kabul ederler. Türk tarafının tahliyeden hiçbir biçimde haberinin olmadığı büsbütün kapalılık içerisinde yürütülen başarılı bir operasyon halinde bahsederler. Bu tarih yazımı yanılgılı. Günü gününe, saati saatine tutulan raporlar bize Türk tarafının tahliyeden en başından beri haberinin olduğunu deliller nitelikte bilgiler sunuyor” dedi.
ATATÜRK TAHLİYEYİ EVVELDEN FARKEDİYOR
Daha derinlemesine araştırılıp, Anafartalar Kümesi harp ceridelerine baktıklarında çok daha güzel bilgilere ulaştıklarını vurgulayan Terzi, “Bu taarruz buyruğunun en değerli özelliği, Mustafa Kemal’in İngilizlerin Anafartalar bölgesinde bir tahliye hazırlığında olduğunu gelen gözetleme raporları sonucunda keşfetmesi, öğrenmesi. Aslında bu buyruk bile Türk tarafının haberi yoktu savını direkt olarak çürütecek nitelikte” diye konuştu.
İngilizlerin çekildiğine dair ve bunun üzerine yapılacak verilen bir taarruz buyruğunun yeni bir gelişme olduğuna dikkati çeken Terzi, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Tahliye ile ilgili ulaşabildiğimiz en erken kayıt olarak 27 Kasım tarihinde 16’ncı Topçu Tümeni’nin bir raporuna rastlamıştık. Bu kayıt bize İngilizlerin kıymetli top mevzilerini ve askerlerini geri çekerek gemilerle Bozcaada’ya ve Gökçeada’ya naklettiği ile ilgili bir bilgi vermişti. Daha sonra Anafartalar Kümesi’nin harp ceridelerine baktığımızda Mustafa Kemal’in 22 Ekim tarihli daha erken bir buyruğuna rastladık. Bu buyruk tahliye gerçekleştiren İngiliz birliklerini büsbütün denize dökmek maksadıyla planlanmış ve kurgulanmış bir buyruk. Bu taarruz buyruğu o nedenle çok önemli” dedi.
Terzi’nin çalışmasına nazaran, cephede komutanlığı yürüten 5’inci Ordu Karargahı’ndaki Liman Von Sanders, buyruğu kuşkuyla karşılıyor Liman Von Sanders ile Mustafa Kemal ortasındaki tartışmalar yaşandığı biliniyordu. Daha evvel birinci tartışma mevzularından biri 25 Nisan öncesindeki Liman Paşa’nın savunma tertibatını büsbütün değiştirmesi üzerine olmuştu. Terzi, şu açıklamayı yaptı:
“Ama bu yeni ortaya çıkan tartışma bizim evraklarda dahi hissedebildiğimiz, görebildiğimiz bir tartışma. Mustafa Kemal ve Liman Paşa ortasında bu tartışma 1 ay kadar sürüyor. Mustafa Kemal Atatürk aslında çok istediği bu tarihi fırsatı pahalandırmak manasına gelecek olan taarruzu yerine getirememiş oluyor.